TRWANIE, NUDA, ZMIANA
Duration, Boredom, Change

do pobrania/download

Janusz A. Majcherek

Instytut Filozofii i Socjologii
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
ul. Podchorążych 2/244
30-084 Kraków
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

doi: 10.7366/KIR.2017.4.5.04

SŁOWA KLUCZOWE

nuda, kultura nudy, rutynizacja, zachowana antyspołeczne, stymulacje ekstremalne

KEYWORDS

boredom, culture of boredom, routinization, antisocial behavior, extreme stimulations

STRESZCZENIE

Typowe metody wyjaśniania ludzkich działań naśladują schemat wyjaśniania przyczynowo-skutkowego (kauzalnego), zastępując schemat przyczyna>skutek formułą bodziec>reakcja. Wiele ludzkich zachowań nie poddaje się jednak wyjaśnieniom tego rodzaju, gdyż podejmowane są nie w wyniku oddziaływania jakichkolwiek bodźców, lecz z braku takowych. Sytuację takiego niedostymulowania nazywa się nudą. Może ona być motywem wielu, w tym szczególnie ryzykownych i radykalnych poczynań. Nuda, znana od starożytności w relatywnie niewielkich grupach bogatych i zblazowanych elit, stała się współcześnie doświadczeniem wielu rozwiniętych społeczeństw. Jako odpowiedzialna za wywoływanie zachowań ryzykownych i niebezpiecznych wymaga szczególnej uwagi i analizy, by zapobiec destrukcyjnym skutkom, jakie może wywołać.

ABSTRACT

The standard method of explaining human behavior is to find and show its cause, according to the stimulus -> reaction scheme, based on the universal theory of causality. However various kinds of human action are not induced by any particular stimulus, but the lack of any, i.e. situation named boredom. Boredom may be a motive of different, but especially radical and risky forms of human behavior. Known since ancient time among small blasé social groups, nowadays has become common and significant in most rich societies. Bored people tend to do anything to break and change this unpleasant state, which creates danger for other people and the whole society, its stability and predictability. This is the reason why one should recognize boredom and counteract against it.

LITERATURA / REFERENCES

  1. Brodski, J. (1996). Pochwała nudy. Kraków: Znak.
  2. Cercas, J. (2017). Małe kłamstwa trudno sprzedać. Łatwiej wierzyć w te wielkie; z J.Cercasem rozmawia M. Nogaś, Gazeta Wyborcza, 22–23 kwietnia.
  3. Dalle Pezze, B., Salzani, C. (2009). The delicate monster. Modernity and boredom. W: tychże (red.), Essays on Boredom and Modernity (s. 5–33). Amsterdam–New York: Rodopi.
  4. Goodstein, E.S. (2005). Experience without Qualities. Boredom and Modernity, Stanford Univ. Press.
  5. Goodstein, E.S. (2017). Between affect and history. The rhetoric of modern boredom. W: M.E. Gardiner, J.J. Haladyn (red.). Boredom Studies Reader. Frameworks and Perspectives (s. 21–37). New York: Routledge.
  6. Hinc-Wirkus, M. (2014). Organizacja czasu wolnego na wsi i w mieście a zachowania ryzykowne młodzieży. Komunikat z badań. W: T. Biernat, J. Gierszewski (red.), Wielowymiarowość bezpieczeństwa środowiska wychowawczego (s. 41–63). Chojnice: Powszechna Wyższa Szkoła Humanistyczna „Pomerania”.
  7. Hoffer, E. (1980). The True Believer. Thoughts on the Nature of Mass Movements. New York: Perennial.
  8. Kołakowski, L. (2004). O nudzie. W: tegoż, Mini-wykłady o maxi-sprawach. Kraków: Znak.
  9. Leslie, I.I. (2009). From idleness to boredom. On the historical development of modern boredom. W: B. Dalle Pezze, C. Salzani (red.), Essays on Boredom and Modernity (s. 35–59). Rodopi, Amsterdam–NewYork.
  10. Majcherek, J.A. (2009). Osoba ludzka wobec systemu kultury. W: tegoż, Kultura, osoba, tożsamość (s. 106–142). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
  11. Markowski, M.P. (1999). L’ennui: ułamek historii. W: P. Czapliński, P. Śliwiński (red.), Nuda w kulturze (s. 290–316). Poznań: Rebis.
  12. Moir, A., Jessel, D. (1998). Zbrodnia rodzi się w mózgu. Zagadka biologicznych uwarunkowań przestępczości. Warszawa: Książka i Wiedza.
  13. Olszewski, M. (2015). Wielka nuda małej stabilizacji. Tygodnik Powszechny, 39.
  14. Spacks Meyer, P. (1995). Boredom. The Literary History of a State of Mind. Chicago: University of Chicago Press.
  15. Stronciwilk, A. (2014). Nuda jako stosunek człowieka wobec czasu. Pisma Humanistyczne, 12.
  16. Svendsen, L. (2005). A Philosophy of Boredom. London: Reaktion Books.
  17. Szmidt, K.J. (2013). Nuda jako problem pedagogiczny. Teraźniejszość – Człowiek –Edukacja, 3 (63), 55–69.
  18. Toohey, P. (2012). Historia nudy. Warszawa: Bellona.
  19. Winter, R. (2012). Nuda w kulturze rozrywki. Kraków: WAM.
  20. Zeidler-Janiszewska, A. (1999). O konsekwencjach miejskiej nudy. Inspiracje Waltera Benjamina i Siegfrieda Kracauera w badaniach nad genezą masowej rozrywki. W: P. Czapliński, P. Śliwiński (red.), Nuda w kulturze (s. 333–348). Poznań: Rebis.


Źródła internetowe

Ancarani, Y. (2017). Katar – nikt nie musi tu pracować, wszyscy się nudzą. Gazeta Wyborcza, 8 maja 2017, rozmawia U. Jabłońska, http://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,21767680,yuri-ancarani-katar-nikt-nie-musi-tu-pracowac-wszyscy-sie.html.

Ash, T.G. (2016). Gdy zmieniają się fakty, ja zmieniam zdanie; z T.G. Ashem rozmawia K. Wigura. Kultura Liberalna, 9 lutego 2016, http://kulturaliberalna.pl/2016/02/09/timothy-garton-ash-karolina-wigura-wywiad-polska/.

Król, M. (2013). Nuda jako śmiertelna choroba demokracji. Gazeta Wyborcza, 23 sierpnia 2013, http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,14481538,Nuda_jako_smiertelna_choroba_demokracji.html.

Król, M. (2015). W Polsce już od dawna nie ma prawdziwej demokracji; z M. Królem rozmawia R. Woś. Dziennik. Gazeta Prawna, 23 października 2015, (http://wiadomosci.dziennik.pl/opinie/artykuly/503753,marcin-krol-w-polsce-juz-od-dawna-nie-ma-prawdziwej-demokracji-opinia.html).

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Majcherek J.A. (2017), Trwanie, nuda i zmiana, Kultura i Rozwój, nr 4 (5), s. 53-63.